De naam Bijsterbosch

De oudste gegevens
De oudste gegevens van 1450 - 1700 zijn verzameld door enkele deskundigen personen: Mr. Johannes Christiaan Bijsterbos, Mr. H.H.J. Bisterbosch en Dr. D. Otten .
Volgens een overlevering, opgetekend door Mr. Johannes Christiaan Bijsterbosch, is de stamvader van het geslacht Bijsterbosch, Henrick Bijsterbuss geheten, afkomstig uit het noordelijke of Duitse deel van Polen. Hij zou gevlucht zijn na iemand doorstoken te hebben en vestigde zich omstreeks 1475 te Epe op het erve "Kaisersguet". Mr. Johannes Christiaan Bijsterbosch vond akten waaruit bleek dat de Bijsterbussen inderdaad in de 16e eeuw het "Kaisersguet" bewoonden.

In het jaar 1600 of 1601 vertrekt Johan Bijsterbuss uit Epe en vestigt zich in Heerde.

Volgens Mr. H.H.J. Bisterbosch vestigde een latere generatie van de naar Heerde getrokken Bijsterbuss zich in Kampen, en die is waarschijnlijk in de mannelijke lijn uitgestorven.

Mr. H.H.J. Bisterbosch merkt op dat het erve "Kaisersguet" reeds in het begin van de 14e eeuw als belastingplichtig wordt vermeld, en dat het later Beelheym heette. Als dan Henrick Bijsterbuss en zijn nakomelingen daar tot 1600 hebben gewoond, gaat het erve geleidelijk aan de naam Bijsterbosch krijgen. Na het vertrek van Johan Bijsterbuss ontleenden de nieuwe bewoners hun naam aan het erve: Derk Stevens van den Bijsterbosch, geboren ± 1625 heeft een dochter, Marritjen Derks van den Bijsterbosch die trouwt met een zekere Cornelis WiIlems. Hun zoon, geboren ± 1713, heet Derk Cornelis Bijsterbosch.

Mr. H.H.J. Bisterbosch trekt hier de conclusie dat allen die nu nog de naam Bijsterbosch dragen, nakomelingen zijn van hen die na 1600 het erve te Epe bewoonden. Maar het zou ook zo kunnen zijn dat er twee takken zijn, waarbij de Eper Bijsterbosch-tak (waarschijnlijk) niet verwant is aan de naar Heerde en Kampen vertrokken tak. Verder onderzoek kan hierin misschien klaarheid brengen.

De naam Bijsterbos
De naam Bijsterbos wordt door Mr. H.H.J. Bisterbosch alsvolgt verklaard: "bijster" is onvruchtbaar, verlaten, schraal; "buss" is burcht, naar analogie met Oostduitse plaatsnamen.

Dr. D. Otten geeft bij de veldnaam "Bijsterbosch" de volgende betekenis: Een "bijsterbos" is een dicht en vrij ontoegankelijk bos; enkele van deze "bijsterbossen" werden ontgonnen, maar de naam van de nieuwe akker of weide herinnert nog aan de vroegere staat.


Schrijfvarianten
Schrijfvarianten hadden we al opgemerkt. Omstreeks 1600 veranderde Bijsterbuss in Bijsterbosch. In de Eper tak komen in één en dezelfde stamreeks verschillende schrijfwijzen voor, n.l. Bijsterbosch, Bisterbosch en Biesterbosch.

Deze gegevens geven een indruk van de thans nog voorkomende schrijfwijzen en het aantal in 1947 levende Bijster-, Biester- en Bisterboss(ch)en.

Boerderijen en veldnamen
De eerste boerderij, het "Kaisersguet", is omstreeks 1918 afgebroken. Daarna was er op die plaats een vakantiekolonie/jeugdherberg, "De Bijsterbos" geheten.
Dr. D. Otten schrijft in zijn boek "Geschiedenis van de familienamen in Heerde" over een tweede boerderij in Epe die dicht bij de grens met Heerde ligt.
Een derde boerderij ligt een paar kilometer verder naar het noordoosten in de Horsthoek te Heerde. Deze heet "Groot Biesterbosch" (zie ook het boek "Boerderijnamen" van D.Otten, p.39).

En in Epe onder Vemde bestaat nog de veldnaam: de Biesterbosch-weiden.